Έχει αυτισμό μου είπαν… δηλαδή τι έχει; Δεν ξέρω πώς να τον βοηθήσω… πολλές φορές νιώθω ότι χάνεται στον κόσμο του, ότι δε με παρακολουθεί. Δεν έχει φίλους και δε με αφήνει να τον αγκαλιάσω και να τον φιλήσω, ακόμα κι εμένα που είμαι η μητέρα του.
Αυτισμός ή ΔΑΦ, ένας όρος πολύ γνωστός τα τελευταία χρόνια και πολύ συζητημένος επίσης. Πρόκειται για μια αναπτυξιακή διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία, καθώς και από στερεοτυπικές συμπεριφορές. Πρόκειται για νευροψυχολογική διαταραχή, η οποία διαρκεί σε όλη τη ζωή του ατόμου. Ο αυτισμός δεν είναι ψυχιατρική νόσος και τον συναντάμε στην κατηγορία των Διάχυτων Αναπτυξιακών Διαταραχών. Αυτές οι διαταραχές χαρακτηρίζονται από σοβαρά ελλείμματα σε πολλούς τομείς της ανάπτυξης, για αυτό το λόγο ονομάζονται «διάχυτες».
Συγκεκριμένα όσον αφορά τα παιδιά με αυτισμό, είναι πολλές οι περιπτώσεις στις οποίες αναφερόμαστε σε αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί το παιδί να είναι λειτουργικό και να καταφέρει να ανταπεξέλθει σε μεγάλο βαθμό σε συγκεκριμένες καταστάσεις όπως είναι για παράδειγμα η μάθηση. Τα παιδιά με αυτισμό δυσκολεύονται πολύ συχνά στο σχολικό περιβάλλον, καθώς τις περισσότερες φορές απομονώνονται, με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται ως μοναχικά άτομα, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις αυτές που στοχοποιούνται από τον κοινωνικό τους περίγυρο.
Επιπλέον, παρουσιάζουν αρκετές δυσκολίες στην παραγωγή του γραπτού λόγου, στην πολυσημία λέξεων όπως είναι η μεταφορά και η κυριολεξία, τις οποίες πολύ τακτικά συγχέουν, όπως ακόμα στην ανάπτυξη του προφορικού λόγου, καθώς δεν είναι λίγες οι φορές παιδιών με αυτισμό, τα οποία έχουν αρκετά περιορισμένο λεξιλόγιο, στην κατανόηση, στη συγκέντρωση της προσοχής τους, ενώ πολλά παρουσιάζουν ελλείμματα και στα κίνητρα.
Τι μπορεί όμως ένα γονιός να κάνει, ώστε να βοηθήσει το παιδί του, το οποίο έχει διαγνωστεί με αυτισμό; Πόσο εύκολο είναι να καταφέρουμε να σκεφτούμε όπως αυτό το παιδί; Εκεί έγκειται η επιτυχία της προσπάθειας μας στην περίπτωση του αυτισμού. Η ενσυναίσθηση είναι αυτή που θα βοηθήσει να κατανοήσουμε τον τρόπο που σκέφτεται το άτομο με αυτισμό και είναι αυτή εν συνεχεία, η οποία θα μας δείξει ποιον δρόμο θα ακολουθήσουμε.
Ας φανταστούμε λοιπόν ότι πηγαίνουμε σε έναν άλλο πλανήτη, τον οποίο δε γνωρίζουμε καθόλου, του οποίου οι κάτοικοι μιλούν πιο δυνατά από όσο μπορούμε να αντέξουμε, όπου οι άνθρωποι αγγίζονται και αγκαλιάζονται, ενώ εμείς δεν έχουμε ιδέα για ποιο λόγο οι άνθρωποι προβαίνουν σε αυτά τα αγγίγματα, όπου με τη φράση για παράδειγμα «σκληρή καρδιά» εννοούν κάποιον που δεν είναι ευαίσθητος, και πολλά πολλά άλλα που μας φαντάζουν περίεργα… Αλήθεια αν δε γνωρίζαμε τη μεταφορική έννοια της φράσης που αναφέρθηκε ως παράδειγμα παραπάνω, «σκληρή καρδιά», θα καταλαβαίναμε άραγε τι ακριβώς εννοεί η θα πιστεύαμε ότι όντως η καρδιά είναι σκληρή; Στον πλανήτη λοιπόν αυτόν πώς θα νιώθαμε άραγε; Ξένοι ίσως; Τρομαγμένοι; Αγχωμένοι; Όλα τα προηγούμενα θα έλεγα εγώ ως απάντηση… Έτσι ακριβώς αισθάνονται και τα άτομα με αυτισμό. Είναι επιτακτική ανάγκη προκειμένου να βοηθήσουμε σε αυτές τις περιπτώσεις να μπούμε εμείς μέσα στον κόσμο αυτών των ανθρώπων.
Όλα θα πρέπει να είναι ξεκάθαρα διατυπωμένα, ενώ είναι αναγκαίο να υπάρχει μια ρουτίνα, ένα πλάνο, ώστε να λειτουργούν πιο εύκολα και περισσότερο συγκεντρωμένα. Τα άτομα με αυτισμό τοποθετούνται μέσα σε ένα πλαίσιο με στερεοτυπίες και νόρμες που ενδεχομένως αρκετές φορές δυσχεραίνουν τόσο τα ίδια όσο και τους γύρω τους… εμείς καλούμαστε να διευρύνουμε αυτό το πλαίσιο κάθε μέρα από λίγο, τοποθετώντας επιπλέον στοιχεία σε αυτό τα οποία εξηγούμε με τέτοιον τρόπο, ώστε να γίνουν κατανοητά από το κάθε άτομο ξεχωριστά. Δεν αφαιρούμε σε καμία περίπτωση το πλαίσιο στο οποίο κινούνται τα άτομα αυτά, διότι αυτό τους δίνει την ασφάλεια, την οποία έχουν ανάγκη και για το λόγο ακριβώς αυτόν καλλιεργούμε και τις ρουτίνες. Μέσα από τις στερεοτυπικές κινήσεις, αποβάλλονται τα άγχη των ανθρώπων αυτών, οι οποίοι καλούνται καθημερινά να έρθουν αντιμέτωποι με νέες για τους ίδιους καταστάσεις. Εξαρτάται τόσο από το οικογενειακό περιβάλλον και τους εκπαιδευτικούς, όσο και από τους ειδικούς, κατά πόσον θα προσπαθήσουν να κάνει το άτομο με αυτισμό να νιώσει ασφάλεια.
Τέλος, θα ήθελα σε αυτό το σημείο να τονίσω και τη σημασία της παρώθησης. Είναι εξαιρετικά χρήσιμο, να δίνονται κίνητρα στον αυτισμό και κυρίως εσωτερικά. Είναι σαφέστατα δύσκολο να εφαρμοστεί ένα εσωτερικό κίνητρο, γι’ αυτό και στις περιπτώσεις αυτές χρησιμοποιούνται κατά κόρον τροφικά κίνητρα, ή εξωτερικά, όμως αυτός είναι ένας τρόπος εντελώς μηχανιστικός και συμπεριφορικός, ο οποίος θυμίζει το πείραμα του Pavlov. Τα παιδιά με αυτισμό έχουν νου, έχουν σκέψη και μπορούν να αναπτύξουν εσωτερικά κίνητρα, αν εμείς οι ίδιοι προσπαθήσουμε να τα καλλιεργήσουμε, ακόμα κι αν χρειαστεί χρόνος. Το τροφικό κίνητρο είναι αποτελεσματικό, όμως το παιδί δεν κατανοεί για ποιον λόγο κάνει τι. Το εσωτερικό κίνητρο είναι αυτό που θα οδηγήσει στην αυτορρύθμιση των παιδιών αυτών. Μας ενδιαφέρουν κίνητρα με μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα και όχι με βραχυπρόθεσμο.
Έλληνα Σεβαστή-Ειρήνη
Φιλόλογος- Msc Ειδική Παιδαγωγός
Επικοινωνία με την ειδική παιδαγωγό:
https://www.facebook.com/seva.irini
https://www.facebook.com/groups/2509013382686367/?ref=share
https://www.facebook.com/ellinasevastiirini/
https://www.facebook.com/Paidagwgos/
